Lý Thường Kiệt chủ động kết thúc chiến tranh bằng cách nào: Nghệ thuật quân sự và ngoại giao đỉnh cao

Cuộc kháng chiến chống Tống (1075-1077) dưới sự lãnh đạo tài tình của Thái úy Lý Thường Kiệt là một trong những trang sử vàng chói lọi của dân tộc Đại Việt. Điều đặc biệt và gây ấn tượng sâu sắc không chỉ nằm ở chiến công vang dội, mà còn ở cách Lý Thường Kiệt chủ động kết thúc chiến tranh bằng cách nào – một quyết định thể hiện tầm nhìn chiến lược, sự khéo léo cả về quân sự lẫn ngoại giao. Vậy vị tướng tài ba này đã làm gì để khép lại cuộc chiến trong thế thượng phong, mang lại hòa bình bền vững cho đất nước?

Bối cảnh và thế chủ động của Đại Việt trước khi kết thúc chiến tranh

Để hiểu được quyết định chủ động kết thúc chiến tranh của Lý Thường Kiệt, chúng ta cần nhìn lại bối cảnh chung. Đại Việt khi ấy đang phải đối mặt với một đế quốc Tống hùng mạnh, nhưng dưới sự chỉ huy của Lý Thường Kiệt, thế và lực đã hoàn toàn khác biệt, giúp Đại Việt nắm giữ quyền chủ động.

Chiến lược "Tiên phát chế nhân" – Đánh phủ đầu quân Tống

Trước khi quân Tống kịp phát động tấn công, Lý Thường Kiệt đã chủ động thực hiện chiến lược "Tiên phát chế nhân" (ngồi yên đợi giặc không bằng đem quân đánh trước để bẻ gãy mũi nhọn của chúng). Năm 1075, ông chỉ huy quân đội tấn công sang đất Tống, đánh tan các căn cứ Ung Châu, Khâm Châu, Liêm Châu, phá hủy kho tàng, lương thảo, khiến kế hoạch xâm lược của nhà Tống bị phá sản từ trong trứng nước. Đây là một đòn giáng mạnh vào ý chí xâm lược của đối phương, tạo tiền đề cho thế chủ động sau này.

"Ngồi yên đợi giặc không bằng đem quân đánh trước để bẻ gãy mũi nhọn của chúng." – Chủ trương được cho là của Lý Thường Kiệt.

Chiến thắng Như Nguyệt – Dấu ấn quyết định

Sau đòn phủ đầu, quân Tống huy động đại quân sang xâm lược Đại Việt vào năm 1076. Lý Thường Kiệt đã xây dựng phòng tuyến sông Như Nguyệt (sông Cầu ngày nay) kiên cố. Tại đây, quân và dân Đại Việt đã đánh bại hoàn toàn đạo quân Tống do Quách Quỳ và Triệu Tiết chỉ huy sau nhiều trận quyết chiến ác liệt, đỉnh điểm là trận phản công vượt sông Như Nguyệt vào tháng 3 năm 1077. Chiến thắng này đã làm suy sụp hoàn toàn tinh thần và sức chiến đấu của quân Tống, đẩy chúng vào thế cùng quẫn và mở ra cơ hội để Lý Thường Kiệt chủ động kết thúc chiến tranh bằng cách nào có lợi nhất.

Lý Thường Kiệt chủ động kết thúc chiến tranh bằng cách nào?

Sau chiến thắng vang dội trên sông Như Nguyệt, khi quân Tống đã kiệt sức và mất hết ý chí chiến đấu, Lý Thường Kiệt không truy kích đến cùng mà lại đưa ra một quyết định táo bạo: chủ động nghị hòa. Đây chính là điểm nhấn thể hiện rõ nhất tài năng kiệt xuất của ông.

Đánh giá đúng tình hình và sức lực đôi bên

Thái úy Lý Thường Kiệt là một thiên tài quân sự, nhưng hơn cả, ông là một nhà chiến lược đại tài, luôn đặt lợi ích lâu dài của quốc gia lên hàng đầu. Ông nhận thấy:

• Quân Tống đã kiệt quệ: Mặc dù số lượng vẫn còn đông, nhưng quân Tống đã hao binh tổn tướng, lương thực cạn kiệt, tinh thần rệu rã sau nhiều tháng bị cầm chân và thất bại liên tiếp trên phòng tuyến Như Nguyệt.
• Đại Việt cũng chịu tổn thất: Dù giành thắng lợi lớn, nhưng cuộc chiến kéo dài cũng làm cho Đại Việt hao tốn sức người, sức của. Việc tiếp tục truy đuổi và tiêu diệt hoàn toàn quân Tống có thể đẩy đất nước vào một cuộc chiến không cần thiết, gây thêm đau thương mất mát.
• Mục tiêu chiến lược đã đạt được: Mục tiêu chính của cuộc chiến là đánh tan ý chí xâm lược của nhà Tống, bảo vệ độc lập dân tộc. Với chiến thắng Như Nguyệt, mục tiêu này đã hoàn thành mỹ mãn.

Vì lẽ đó, việc kết thúc chiến tranh một cách chủ động, kiểm soát được cục diện là điều cần thiết và tối ưu nhất để bảo toàn lực lượng và xây dựng đất nước.

Nghệ thuật "dụ địch" và đàm phán khéo léo

Để Lý Thường Kiệt chủ động kết thúc chiến tranh bằng cách nào một cách có lợi nhất, ông đã áp dụng một nghệ thuật ngoại giao vô cùng khéo léo, kết hợp với sức ép quân sự:

1. Không truy kích tận diệt: Sau khi quân Tống thua tan tác trên sông Như Nguyệt, Lý Thường Kiệt không cho quân truy kích đến cùng mà chủ động mở một con đường sống cho chúng rút lui. Điều này giúp tránh việc quân Tống bị dồn vào đường cùng mà liều chết chống cự, đồng thời tạo cơ hội cho việc đàm phán mà không làm mất đi thế thượng phong.
2. Đưa ra đề nghị nghị hòa: Khi nhận thấy quân Tống đang ở thế cùng quẫn, ông chủ động cử sứ giả đến doanh trại quân Tống để nghị hòa. Đây là một hành động táo bạo nhưng rất đúng lúc, đúng người, cho thấy sự tự tin và thiện chí nhưng không kém phần cứng rắn.
3. Điều kiện trao đổi cụ thể: Lý Thường Kiệt đề nghị đổi một số vùng đất mà quân Đại Việt đã chiếm được ở Ung Châu, Khâm Châu, Liêm Châu (sau chiến dịch "Tiên phát chế nhân") để đổi lấy tù binh và sự rút quân của nhà Tống. Điều này vừa giúp nhà Tống có cớ để rút quân trong danh dự (không phải là thua chạy hoàn toàn), vừa đảm bảo lợi ích cho Đại Việt, tránh được sự thù địch dai dẳng sau này.

Chính sự khôn ngoan này đã giúp Lý Thường Kiệt đạt được mục đích cuối cùng: buộc nhà Tống phải thừa nhận thất bại và rút quân về nước, mà không phải mất thêm quá nhiều xương máu, đồng thời giữ được thể diện cho đối phương.

Chủ động nghị hòa sau chiến thắng quyết định

Quyết định nghị hòa của Lý Thường Kiệt không phải là sự yếu thế, mà là biểu hiện của một tư duy chiến lược vượt trội. Ông hiểu rằng:

• Tiếp tục chiến tranh sẽ gây tổn thất lớn hơn cho cả hai bên, kéo dài sự đau khổ cho nhân dân.
• Việc nghị hòa giúp Đại Việt giữ được uy danh của một quốc gia chiến thắng mà vẫn có thể tập trung vào công cuộc kiến thiết đất nước, phục hồi sau chiến tranh.
• Tạo tiền đề cho mối quan hệ hòa bình lâu dài, tránh được sự thù địch dai dẳng từ phương Bắc, đặt nền móng cho sự ổn định.

Các nhà sử học nhận định rằng, hành động chủ động kết thúc chiến tranh của Lý Thường Kiệt không chỉ là nghệ thuật quân sự mà còn là một chính sách ngoại giao cao tay, mang lại hiệu quả bền vững hơn bất kỳ chiến thắng quân sự đơn thuần nào.

Tầm nhìn chiến lược và ý nghĩa của quyết định

Việc Lý Thường Kiệt chủ động kết thúc chiến tranh bằng cách nào đã để lại những bài học vô giá cho hậu thế về tầm nhìn chiến lược và nghệ thuật lãnh đạo.

Giữ vững hòa bình và toàn vẹn lãnh thổ

Kết quả của cuộc nghị hòa là quân Tống phải rút về nước, Đại Việt giữ vững được độc lập và toàn vẹn lãnh thổ. Mối quan hệ Việt – Tống tuy vẫn còn căng thẳng nhưng đã chuyển sang giai đoạn đối thoại, tránh được những cuộc xung đột lớn trong nhiều thập kỷ sau đó. Đây là thành quả lớn nhất mà Lý Thường Kiệt đã mang lại cho dân tộc.

Bài học về nghệ thuật kết thúc chiến tranh

Quyết định của Lý Thường Kiệt là minh chứng cho một nguyên tắc quan trọng trong chiến tranh: mục đích cuối cùng không phải là tiêu diệt hoàn toàn đối phương mà là đạt được hòa bình và bảo vệ lợi ích quốc gia một cách bền vững nhất. Ông đã thể hiện một tầm nhìn xa trông rộng, biết dừng đúng lúc, biết kết hợp nhuần nhuyễn giữa sức mạnh quân sự và sự khéo léo trong ngoại giao. Đây là bài học quý giá cho mọi thời đại.

Tóm lại, Lý Thường Kiệt chủ động kết thúc chiến tranh bằng cách nào không chỉ là một câu chuyện lịch sử về chiến thắng quân sự, mà còn là một bài học sâu sắc về tài năng lãnh đạo, nghệ thuật ngoại giao và tầm nhìn chiến lược của một vị anh hùng dân tộc.

Kết luận

Thái úy Lý Thường Kiệt không chỉ là một danh tướng bách chiến bách thắng mà còn là một nhà chính trị, nhà ngoại giao lỗi lạc. Việc ông chủ động kết thúc cuộc chiến chống Tống bằng cách nghị hòa sau chiến thắng quyết định không chỉ thể hiện sự thông minh, nhạy bén mà còn là một quyết sách vì lợi ích tối thượng của dân tộc. Chính nhờ tầm nhìn xa trông rộng và nghệ thuật kết hợp nhuần nhuyễn giữa quân sự và ngoại giao ấy mà Đại Việt đã giữ vững được nền độc lập, mở ra một thời kỳ phát triển thịnh vượng. Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về tầm vóc của Lý Thường Kiệt và những đóng góp vĩ đại của ông cho lịch sử dân tộc. Hãy cùng tìm hiểu thêm về những trang sử hào hùng này!

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

Lý Thường Kiệt là ai?

Lý Thường Kiệt (1019-1105) là một danh tướng, thái úy dưới triều nhà Lý trong lịch sử Việt Nam. Ông được biết đến là người lãnh đạo cuộc kháng chiến chống Tống (1075-1077) và là tác giả bài thơ "Nam quốc sơn hà" nổi tiếng.

Tại sao Lý Thường Kiệt lại chủ động kết thúc chiến tranh thay vì đánh tận cùng quân Tống?

Lý Thường Kiệt chủ động kết thúc chiến tranh vì ông nhận thấy quân Tống đã kiệt quệ, mục tiêu bảo vệ độc lập đã đạt được, và việc tiếp tục chiến tranh sẽ gây hao tổn lớn cho cả hai bên mà không mang lại lợi ích thiết thực hơn cho Đại Việt.

Chiến thắng nào đóng vai trò then chốt giúp Lý Thường Kiệt kết thúc chiến tranh?

Chiến thắng sông Như Nguyệt (sông Cầu) vào tháng 3 năm 1077 là trận đánh quyết định làm suy sụp hoàn toàn ý chí và sức chiến đấu của quân Tống, tạo điều kiện thuận lợi cho việc Lý Thường Kiệt chủ động nghị hòa.

Khi nào thì Lý Thường Kiệt quyết định nghị hòa với nhà Tống?

Lý Thường Kiệt quyết định nghị hòa với nhà Tống vào khoảng tháng 3-4 năm 1077, ngay sau chiến thắng quyết định trên phòng tuyến sông Như Nguyệt, khi quân Tống đã ở thế cùng quẫn và không còn khả năng chiến đấu.

Nghệ thuật kết thúc chiến tranh của Lý Thường Kiệt có điểm gì đặc biệt?

Nghệ thuật đặc biệt của Lý Thường Kiệt là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa sức mạnh quân sự (đánh tan quân địch) và ngoại giao mềm dẻo (không truy kích tận diệt, chủ động nghị hòa), tạo điều kiện cho đối phương có đường rút lui trong danh dự.

Chiến lược "Tiên phát chế nhân" liên quan thế nào đến việc Lý Thường Kiệt chủ động kết thúc chiến tranh?

"Tiên phát chế nhân" tạo thế chủ động cho Đại Việt ngay từ đầu, phá tan âm mưu xâm lược của Tống và làm suy yếu chúng. Điều này đặt Lý Thường Kiệt vào vị thế thượng phong để chủ động kiểm soát diễn biến và kết thúc chiến tranh theo hướng có lợi nhất.

Ý nghĩa lịch sử của việc Lý Thường Kiệt chủ động kết thúc chiến tranh bằng cách nào?

Việc Lý Thường Kiệt chủ động kết thúc chiến tranh bằng cách nghị hòa không chỉ giúp Đại Việt bảo vệ vững chắc độc lập, toàn vẹn lãnh thổ mà còn thiết lập một nền hòa bình lâu dài, tránh được sự thù địch dai dẳng, thể hiện tầm nhìn vượt trội của ông.